لانه عقاب خاکی تهران کجا بود؟ - مجله پیکوشو

خبرنگاران- رضا نیکنام: منطقه ما در گذشته و حال تحت تأثیر عوامل محیطی و جغرافیایی خاص، سکونتگاه گونه های مختلف جانوری به ویژه پرندگان بوده است. برای نمونه طبق گفته ریش سفیدان در قلعه مهرآباد تا 100 سال پیش نوعی پرنده شکاری ریزجثه به نام عقاب خاکی در این منطقه سکونت داشته که بعدها با تخریب منابع طبیعی و افزایش خانه سازی به ناچار زیستگاه خود را تغییر داده است.

قصه های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

اما اکنون فضای سبز و جنگل کاری فرودگاه مهرآباد و پادگان جی و همچنین دریاچه مصنوعی و پوشش گیاهی منحصربه فرد بوستان المهدی(عج) در بخش میانی منطقه باعث شده تا این نقاط به زیستگاهی مناسب برای انواع پرندگان ساکن و مهاجر تبدیل شود. ساخت و نصب 120 آشیانه چوبی پرنده در نقاط مختلف منطقه به ویژه در بخش میانی آن از طریق اداره فضای سبز، در کنار آغاز به کار کمیته نظارت و کنترل پرندگان در اداره محیط زیست شهرداری منطقه باعث شد تا برای آگاهی از ضرورت آشیانه سازی و نظارت بر زیست پرندگان به سراغ کارشناسان و مسئولان مربوطه برویم و اطلاعات متنوعی در اختیار شهروندان بگذاریم.

پرواز عقاب در آسمان مهرآباد

یکی از نقاط خوش آب و هوا و سر سبز در قرن گذشته در فاصله نزدیک قلعه مهرآباد محلی به نام خرگوش دره بوده که حیوانات و پرندگان بسیاری در آن حیات داشتند. یکی از پرنده های شکاری آن روزگار که اهالی آن را به عقاب خاکی می شناختند در این محدوده آشیانه داشت. پرویزافشار، شهروند 85 ساله و فرزند کوچک کدخدای قلعه مهرآباد این مطلب را عنوان می کند و می گوید: غذای اصلی این شکارچی بیشتر خرگوش و جانوران کوچک بود. در اوقات سرد سال که پیدا کردن غذا برای این پرنده سخت بود، در آسمان قلعه مهرآباد بیشتر دیده می شد، چرا که برخی وقت ها به حیوانان خانگی مثل مرغ و خروس ساکنان روستا حمله می کرد تا آنها را شکار کند. بعدها با رونق ساخت وساز و خانه سازی، زیستگاه این پرنده از بین رفت و اکنون فقط خاطره آن در فکر اهالی قدیمی به جای مانده است.

تنوع پرندگان منطقه از زاغ تا گنجشک

کارشناسان اداره فضای سبز شهرداری منطقه قبل از ساخت و نصب آشیانه پرندگان این موضوع را به طور دقیق و کاربردی تحقیق کرده اند. طبق یافته ها و اطلاعات به دست آمده در تحقیقات میدانی کارشناسان اداره فضای سبز منطقه، در نقاطی که به عنوان زیستگاه اصلی و کلونی پرندگان شناخته می شوند، گونه هایی چون زاغ، کلاغ، سار، کبوتر وحشی (چاهی) و قمری خانگی (یاکریم) از انواع دیگر پرجمعیت ترند. ضمن اینکه در کنار پرندگان بومی شاهد پرندگانی از نوع مهاجر و فصلی از جمله غاز وحشی، اردک، مرغ ماهیخوار و... هستیم که به دلایل گوناگون در طول سال و در برخی فصل ها مهمان منطقه هستند.

خانه پرندگان پلاک دار می شود

به هر حال هر برنامه و طرحی در شهر برای رسیدن به هدفی است. ساخت و نصب آشیانه پرنده در منطقه ما چند هدف مهم دنبال می کند. به گفته علی بخشی، رئیس اداره فضای سبز منطقه ایجاد جان پناه برای پرندگان و ساماندهی زیستگاه این گروه از حیوانات شهر و ایجاد زیبایی در منظر شهری مهم ترین هدف در اجرای طرح ساخت آشیانه پرندگان در منطقه است. در آینده نزدیک همه آشیانه های پرندگان منطقه صاحب پلاک می شوند تا کارشناسان در بازدیدهای هفتگی و ماهانه خود از سلامت این آشیانه ها مطمئن شوند و در صورت نیاز به تعمیر و باز سازی، آشیانه ها را به تعمیرگاه انتقال دهند.

خانه ای برای چهار فصل سال

تنوع گونه های مختلف پرندگان در چگونگی ساخت و نصب این نوع آشیانه های شهری تأثیر گذاشته است. پرندگان منطقه از لحاظ جثه، قدرت پرواز و شرایط زیست و بقا با یکدیگر تفاوت دارند به همین دلیل کارشناسان اداره فضای سبز شهرداری منطقه با در نظر گرفتن قدرت پرواز و شرایط زندگی پرندگان آشیانه پرندگان را در 2 نمونه با پایه های کوتاه و بلند ساخته و در ارتفاع 2 تا 10 متر از سطح زمین نصب کرده اند. طراحی و ساخت آشیانه پرندگان در منطقه به گونه ای است که در چهار فصل سال به ویژه اوقات پاییز و زمستان جان پناه خوبی برای پرندگان باشد.

مساحت منطقه ما بیش از 19 کیلومترمربع است که از این میزان 121 هکتار آن مربوط به اراضی جنگلی و فضای سبز می شود. به جز این 25 پارک و بوستان کوچک و بزرگ در محله های 8 گانه وجود داردکه به طور کم و بیش گونه هایی از پرندگان را در دل خود جای داده که از آنها می توان به بوستان های کوکب، شمشیری، فتح و معلم اشاره کرد. کارشناسان اداره فضای سبز در ادامه آشیانه سازی برای پرندگان به این نقاط سر می زنند تا شرایط ایجاد سر پناه برای پرنده ها را بسنجند و اقدام کنند. رئیس اداره فضای سبز منطقه ضمن دعوت از اهالی برای شناسایی محل زندگی پرندگان شهر و محله می افزاید: پس از بازدید میدانی از محل مورد نظر شهروندان و مشاهده حضور پرندگان در آن محدوده نصب آشیانه پرندگان در کوچه و خیابان های منطقه انجام می شود.

ساخت و نصب 120 آشیانه پرنده

اهمیت مناسب سازی زیستگاه پرندگان، همسو با مراقبت و نگهداری از پوشش گیاهی و فضای سبز منطقه باعث شده مسئولان شهرداری از ابتکار و ایده تازه ای در این زمینه استفاده کنند. با تلاش مدیران اداره فضای سبز شهرداری منطقه از اسفند ماه سال 92 تا به امروز تعداد 120 آشیانه پرنده در 120 نقطه از منطقه از جمله محدوده دریاچه مصنوعی و بوستان المهدی(عج) و... نصب شده تامورد بهره برداری پرندگان ساکن ومهاجر قرار گیرد. به گفته علی بخشی رئیس اداره فضای سبز شهرداری منطقه این طرح که برای نخستین بار در شهر تهران اجرا شده تا به امروز 9 میلیون تومان هزینه در بر داشته است.

--

* منتشر شده در خبرنگاران محله منطقه 9 به تاریخ 1393/06/01