نقد فیلم درخت گردو؛ سردشت و اینک آخرالزمان - مجله پیکوشو

نوشتن از فیلم درخت گردو بدون این که بخواهیم احساساتی بشویم کار سختی است و اصلا به نظرم کار غیرممکنی است. این فیلم ساخته شده تا عواطف انسانی مخاطبش را هدف قرار بدهد. تقریبا یک ربع بعد از آغاز فیلم پشت سر هم ضربه های عاطفی به تماشاگر وارد می گردد. تفاوتش با بقیه فیلم هایی که می خواهند به زور تماشاگر را زیر بار تکانه های احساسی قرار بدهند این است که مهدویان نه با دیالوگ، نه با داد و بیداد که با ابزار سینما، با تصویر و بازی بازیگران این حس را در مخاطبش ایجاد می نماید.

دیدن درخت گردو از مهدویان خیالم را راحت کرد که حالا می گردد درباره سینمای مهدویان صحبت کرد. فیلم به فیلم تجربه های روایی اش را تغییر داده و در کارگردانی پخته تر شده است. در حالی که بیشتر استعدادهای سینمای ایران از روایت ملودرام می ترسند و تصور می نمایند ملودرام ژانری است که نمی تواند توجه ها را جلب کند. در سال های اخیر ملودرام به جز در فیلم های فرهادی از سینمای ایران کم کم حذف شده است و حالا مهدویان یکی از بهترین ملودرام های تاریخ سینمای ایران را با پس زمینه جنگ ساخته است.

درخت گردو از آن فیلم هایی است که در زمان درستی ساخته شده و این هم هوشمندی سازنده اش را نشان می دهد. در شرایطی که کشور در بزنگاهی تاریخی قرار گرفته فیلم مهدویان علیه فراموشی است. یادمان می آورد که جنگ چه پدیده مخوفی است و چه طور مردم بی گناه را قربانی می نماید. درخت گردو فیلمی ضدجنگ است. فیلمی انسانی و به طرز نفس گیری تلخ. تلخی عمیقی که از واقعیت جنگ می آید. اول فیلم نوشته شده که براساس یک داستان واقعی است و کارگردان هم فیلمش را کاملا واقع گرایانه نوشته. پیمان معادی حق مطلب را در خصوص کاراکتر مرد قهرمانی که نقش اش را بازی می نماید ایفا نموده است.

بدون معادی فیلم درخت گردو نمی توانست تا این حد تاثیرگذار ظاهر گردد. استانداردهای بازیگری را با نقش آفرینی اش تغییر داده است. جوری که بار سنگین اندوه را با چهره اش نمایش می دهد و قامتی که معین است زیر حجم مصایب دارد خم می گردد اما سعی می نماید خودش را حفظ کند و سر پا بماند.

فیلم البته که بدون نریشن و صدای مینا ساداتی هم می توانست کار خودش را انجام بدهد و حتی به نظرم بهتر هم بود هر چند گذاشتن تمام بار فیلم روی شانه بازیگران و تصاویر ریسک محسوب می شد و قطعا مهران مدیری انتخاب چندان مناسبی برای نقش دکتر نبود و قاعدتا معادلات اقتصادی باعث شده که مدیری جلوی دوربین برود اما این نقاط ضعف در کلیت فیلم درخت گردو تاثیر چندانی نمی گذارند. فیلم به حدی تاثیرگذار است و کار خودش را در برانگیختن احساسات تان درست انجام می دهد که نمی گردد با گفتن ضعف هایش از ارزش هایش کم کرد.

درخت گردو البته حاصل همکاری یک مثلث درخشان است که از ایستاده در غبار تا امروز کنار هم بوده اند. هادی بهروز با همان فیلم ایستاده در غبار ثابت کرد که چه فیلمبردار درجه یکی است. فیلم به فیلم کارش سخت تر شد و حالا در درخت گردو به یک کمال رسیده است. در تصویربرداری سکانس های مربوط به سال 1395 با فیلتر رنگی آبی روی زمینه برفی و در سکانس های مربوط به سال 1366 با فیلتر خاکی و همان شیوه فیلمبرداری که در دو فیلم اول مهدویان به کار برده بود تا اتمسفر و فضای دهه شصت را بازآفرینی کند. هادی بهروز برای مجموعه کارهایش در فیلم های مهدویان شایسته بیشترین تحسین هاست.

موسیقی حبیب خزایی فر در فیلم ماجرای نیمروز 2: رد خون قرار بود فضای ملودرام فیلم را تشدید کند و گاهی زیادی بود اما در درخت گردو حضور موسیقی خزایی فر به درآمدن حس صحنه ها یاری می نماید علاوه بر این که اگر آن قدر مقاومت داشتید که در طول فیلم بغض تان نشکند آن موسیقی پایانی روی تیتراژ با یک علیرضا قربانی درجه یک و ترانه ای ملی بالاخره مقاومت تان را در هم می شکند.

درخت گردو به لحاظ سینمایی یک فیلم آخرالزمانی درخشان است و به لحاظ احساسی فیلمی ملی که مردم را به هم نزدیک می نماید. ما در چشیدن رنج جنگ شریک بوده ایم و این فیلمی علیه فراموشی است. برای آن هایی که جنگ را دیده اند که به خاطر بیاورند چه بر سر ایران آوردند و برای آن هایی که متولد 67 به بعد هستند تصویری دقیق و روشن از آن چه بر تاریخ این مملکت گذشته است.

دیدن فیلم به کسانی که بیماری قلبی یا ناراحتی خاصی دارند توصیه نمی گردد. خیلی جدی این فیلم غم انگیز تر و تلخ تر از آن است که حتی دوباره بگردد آن را دید. همان دفعه اول دیدنش تاثیرش را رویتان می گذارد. امکان ندارد تصویر زیر دوش پدر و بچه هایش را از یاد ببرید. تا آخر عمر همراهتان می ماند و هر بار یادآوری اش تنتان را می لرزاند.

از این نظر درخت گردو شبیه فهرست شیندلر اسپیلبرگ است. فیلمی انسانی که رنجش بیشتر از آن است که بتوانید دوباره آن را ببینید اما هر جا صدای موسیقی اش را بشنوید یا قابی ببینید یا اسمش بیاید تصاویرش جلوی چشم تان زنده می گردد. حالا ما فیلمی در تاریخ سینمایمان داریم که در نشان دادن چهره زشت جنگ و ستمی که بر ما رفته در حکم یک سند تاریخی عمل می نماید.

درخت گردو فیلمی مهمی برای سینما و برای مردم ایران است.

ارزشگذاری فیلم از چهار ستاره: چهار ستاره

نقد فیلم درخت گردو بازتاب دیدگاه های شخصی نویسنده است و لزوما موضع خبرنگاران مگ نیست.

آخرین اخبار و اطلاعات درباره فیلم های مختلف جشنواره را در بخوانید.

در روزهای جشنواره فیلم فجر 98 نویسنده خبرنگاران مگ بشوید