قبرهای 1400 ساله و یک روزه در نخستین قبرستان مسلمانان ایران - مجله پیکوشو

داستان چیست؟

به نظر می رسد دیگر تفاوتی در ویژگی های یک قبرستان قدیمی نباشد، چه قبرستان امامزاده عبدالله ری باشد، چه قبرستان خالدنبی گلستان، سنگ قبرها همان سنگ قبرهاست و در همه جا مردگان را دفن می نمایند، دیگر کار از قدمت و ویژگی هایی که یک قبرستان را از دیگر مکانهای عمومی شهر جدا می نماید، گذشته است. یکجا را به آتش می کشند، قبرهای قبرستان دیگر را در طرح ساماندهی می شنمایند و سنگها را با مرمرهای صاف و یک دست عوض می نمایند و در قبرستان دیگر بدون هیچ توجهی و در هر نقطه خالی مرده دفن می نمایند، می خواهد همسایه اش 500 ساله باشد یا 100 ساله فرقی ندارد.

بیشتر بخوانیدقبرستان خالد نبی | گورستان اسرارآمیز استان گلستان

قبرستان سفیدچاه در روستایی به همین نام را می توان احتمالا از قدیمی ترین قبرستان های قدیمی و تاریخی مسلمانان در استان مازندران دانست که حالا مردمش آن را نخستین قبرستان مسلمانان ایران می نامند، حتی آن ها معتقد بوده اند که اجساد دفن شده در این قبرستان هرگز نمی پوسند و هیچ آسیبی به آنها وارد نمی گردد.

مردم منطقه شاید هم مسافرانی که به این قبرستان رفته اند، هر کدام صفت های ویژه ای برای این قبرستان به کار می برند، یکی آن را گورستانی می نامد که سنگ های آن حرف می زنند و دیگری آن را مکانی اسرارآمیز می خواند و حتی علت نامگذاری آن به قبرستان سفید را به دلیل آهک موجود در خاک این قبرستان می دانند که چون آهک بسیار بالایی دارد و رنگ خاک آن به سفیدی می زند، باعث می گردد تا در فاسد شدن اجساد دفن شده در این قبرستان تاخیر باشد.

از دیگر ویژگی های این قبرستان را وجود سنگ قبرهای ایستاده در بخش تاریخی و قدیمی آن می دانند که هر کدام از این سنگ قبرها با توجه به قدمت، فرهنگ زمان و شغل و شخصیت فردی که در آن صندلی دفن شده با نقوشی خاص حکاکی و تزیین شده اند.

رامین نوری، فعال گردشگری و میراث فرهنگی درباره شرایط این محوطه تاریخی می گوید: این قبرستان در کنار بقعه سه امامزاده ابراهیم، منصور و عبدالرحمن از دوره تیموری قرار گرفته است.

او به صحبت های بومی ها و محلی های منطقه اشاره می نماید که می گویند از گذشته بسیاری از مردم از نقاط مختلف برای دفن مردگان خود به این منطقه می آمدند تا مردگان خود را در این قبرستان دفن نمایند و ادامه می دهد: احتمالا در اوایل اسلام به دلیل مشکلاتی که در طبرستان وجود داشته، مردم تمایل داشته اند تا مردگان خود را در این منطقه دفن نمایند، با این وجود هیچ کدام از مردم نسبت به ادعایی که این قبرستان را نخستین قبرستان مسلمانان ایران می دانند، هیچ سندی ندارند.

وی با اشاره به استفاده از متریال های مختلف برای ساختِ سنگ قبر در هر نقطه از جهان براساس تاثیرات اقلیمی بیان می نماید: در این منطقه بیشتر از سنگ استفاده شده و روی سنگها را حجاری نموده و بیشتر آنها دارای طرح های اسلیمی، هندسی و نمادها هستند.

او با بیان اینکه در این قبرستان، قبرهای 100 ساله و قبرهای جدید حتی چند روز گذشته را در کنار یکدیگر قرار گرفته اند، ادامه می دهد: به نظر نمی رسد تا به امروز طرحی برای ساماندهی این قبرستان تاریخی اجرایی شده باشد، بعضی از سنگ قبرها شکسته شده اند و حتی یکسری سنگ های بسیار عظیم صندوق مانند که شبیه به تابوت هستند، در اطراف امامزاده گذاشته شده اند.

نوری به نقش های حجاری شده روی سنگ قبرها اشاره می نماید که از نقوش دایره ای تا آینه و کبوتر و گل و خورشید و طرح های سمبلیک روی سنگ قبرها حک شده اند و ادامه می دهد: این قبرستان وسعت زیادی دارد و شاید به همین دلیل هنوز در آن مردگان را دفن می نمایند، در حالیکه به نظر می رسد احتیاج است تا برای نشان دادن دقیق موقعیت قبرهای تاریخی و قبرهای جدیدتر فاصله یا نشانه ای گذاشته گردد، در کنار یک سنگ قبری سنگ قبری دو طبقه واقع شده است که تاریخ دفن مردگان آن به سال هم نمی رسد.

از یک سو میراث فرهنگی قبرستان را سال 1381 در فهرست آثار ملی کشور ثبت نموده است، اما از سوی دیگر به نظر می رسد هنوز هیچ اقدامی برای ساماندهی این قبرستان و دست کم ایجاد یک فاصله یا مانعی برای دفن مردگان تازه درگذشته در بخش قدیمی قبرستان انجام نشده باشد، آن هم اگر اسناد بتوانند ثابت نمایند این قبرستان قطعا نخستین قبرستان مسلمانان ایران است. قبرستانی به درازای 1400 سال از زمان ورود اسلام به ایران.

منبع: همگردی