چنان که ماهی در آب... - مجله پیکوشو

خبرنگاران- سید محمد بهشتی: ما (هم چنان که ماهی در آب) در اتمسفری شناوریم که که چگونگی رفتار، گفتار و پندار ما را شکل می دهد. این اتمسفر را فرهنگ می خوانیم. ساده ترین تعریف این است: آنچه را که به آن اعتقاد داری و انجام می دهی، فرهنگ است. ما اساسا کاری را که درست ندانیم، انجام نمی دهیم. تذکری برای آنها که مدعی اند مجبورند از چراغ قرمز رد شوند، دوبله پارک کنند، ته سیگارشان را روی زمین بیندازند، سر همسرشان فریاد بزنند و مجبورند برای پیشبرد کارشان رشوه بدهند یا بگیرند. نه، آنچه انجام می دهیم از اعتقاد پایدار ما به درستی آن بر می خیزد.

گفتیم که هویت، زیر بنای سنت است. خرده فرهنگ ها (فرهنگ های قبیله ای و قومی) و سنت های گروهی، همه و همه زیر مجموعه ای از فرهنگ اند. از هنگامی که بشر در اجتماعات کثیر (شهرها) گرد آمد فرهنگ نیز شکل گرفت. از منظری دیگر می توان فرهنگ را برنامه ای عملی خواند که سرمشق افراد و آحاد اجتماع است و به آنها نشان می دهد که چطور با هم تعامل کنند، بگویند و بشنوند و معامله کنند و بنشینند و برخیزند. هر چند ممکن است حیرت کنید اما این حقیقت دارد که فرهنگ، موجودی است زنده، صاحب حیات و دائما در حال رشد و تکثیر. درست مثل نرم افزار یک کامپیوتر که نیاز دارد روزآمد (آپدیت) شود. از این روست که نمی توان رفتار یا فکری را به فرهنگ تحمیل کرد. به اسامی خیابان ها نگاه کنید. مردم در مواردی، هنوز اسامی قدیمی را به کار می برند. نزدیک به سه دهه پیش، شهرداری مشهد نام یکی از میادین آن شهر را تغییر داد اما مردم هنوز آن میدان را تقی آباد می نامند. این واقعیت، نه تنها مسوولیت تک تک ما و به ویژه مسئولین امر را در باره چگونگی برخورد با پدیده های فرهنگی و در کل، فرهنگ یادآور می شود بلکه نمایانگر این است که به آسانی نمی توان به کمک بخشنامه و امریه به فرهنگ شکل داد.

چنین است که در کنار فرهنگ، ضد فرهنگ هم پدید می آید. اما چه عنصری ضامن حیات فرهنگ است؟ چرا ضد فرهنگ ها پدید می آیند؟ چرا گاهی آدم ها قانع می شوند که ضد فرهنگ، همان فرهنگ است و به آن عمل می کنند؟ جواب این سوالات نزد خود ماست. مایی که (مثل ماهی در آب) در فرهنگ شناوریم.