سیاست اتحادیه اروپا در قبال چین، بازی با بایدن از دریچه فرصت - مجله پیکوشو

با ما سفر کنید و با ارزان تور اروپا از قاره سبز دیدن کنید و با دریافت خدمات ویزای شینگن از گردش به دور اروپا لذت ببرید.

در حالیکه جو بایدن دموکرات در نخستین سخنرانی که در راستای تشریح سیاست خارجی خود ایراد کرد؛ با اتخاذ لحنی تند علیه چین، این کشور را به سو استفاده مالی، تجاوز به حقوق بشر، سرقت مالکیت معنوی و سلطه جویی بر دنیا متهم کرد و آشکارا از اتخاذ رویکردی تلافی جویانه علیه پکن سخن گفت؛ ماکرون هشدار داد که اتحادیه اروپا نباید با آمریکا در تقابل با چین متحد گردد.

این موضع گیری قطعاً برای بایدن که مدعی است با بازگشت دیپلماسی به کانون سیاست خارجی آمریکا، می تواند روابط فرا آتلانتیکی را احیا کند؛ چندان دلچسب نخواهد بود چرا که رؤیای او برای به دست دریافت سکان رهبری دنیا را به چالش می کشد.

ماکرون پیشتر هم سابقه بیان اظهاراتی را که با طبع آمریکا سازگار نیست در کارنامه خود داشته است. وقتی که او کمتر از دو سال پیش، از مرگ مغزی ناتو سخن گفت؛ دولت ترامپ با آنکه خود متهم به تضعیف پیمان آتلانتیک شمالی بود؛ واکنشی منفی نشان داد.

اما اینکه رئیس جمهور فرانسه بلافاصله بعد از سخنرانی بایدن در باب سیاست خارجی، به او یادآوری کند که ورق برگشته و دیگر مثل سابق، اروپا نمی تواند تابع محض اوامر آمریکا باشد؛ نشانه شروع فصل جدیدی در روابط بروکسل-واشنگتن است و اینکه اروپا سهم بیشتری از معادلات دنیای می خواهد.

چین از نگاه آمریکا

دعواهای حزبی انتخابات 2020، آنطور که ترامپ سعی به القای آن داشت؛ این تصور را به وجود آورده بود که جو بایدن دموکرات طرفدار پر و پا قرص احیای رابطه با چین است حال آنکه سیاست درازمدت کاخ سفید فارغ از آنکه چه کسی سکان دار آن باشد؛ بر محور مهار چین به ویژه در منطقه راهبردی ایندوپاسیفیک متمرکز است.

برای همین بود که آنتونی بلینکن وزیر خارجه فعلی آمریکا، در جلسه معین صلاحیت از سوی سنا، فارغ از هرگونه ملاحظه حزبی، مدعی شد که ترامپ جمهوریخواه رویکرد درستی را علیه چین اتخاذ نموده است!

درست به همین دلیل است که کمتر از یک ماه بعد از ورود بایدن به کاخ سفید، شاهد طوفانی شدن فضای حاکم بر روابط سیاسی آمریکا-چین هستیم.

اعزام ناوگروه تهاجمی تئودور روزولت به دریای چین جنوبی، تاکید بر تداوم حمایت نظامی از تایپه، بازگشت 4 فروند بمب افکن هسته ای به جزیره گوام، عبور ناوشکن جان مک کین از تنگه تایوان و در نهایت، طرح اتهامات حقوق بشری علیه اقدامات چین در تبت و هنگ کنگ، همگی نشان از آن دارد که بایدن سیاست چرخش به ایندوپاسیفیک را از روی رد پای ترامپ دنبال خواهد نمود. البته قطعاً چهل و ششمین رئیس جمهور آمریکا این رویکرد را با روش خاص خود ادامه می دهد. او همین چند روز پیش به شبکه تلویزیونی سی بی اس گفته بود: مسلماً با چین رقابت بسیار زیادی وجود خواهد داشت اما من این کار را به شیوه ترامپ انجام نمی دهم.

واقعیت این است که بایدن و ترامپ هر دو به رقابت شدید با چین باور داشتند حال آنکه رئیس جمهور سابق آمریکا، قوانین و مرزهای این رقابت را تعریف نکرد اما دولت جدید واشنگتن میخواهد در همه حوزه ها از جمله نظامی، مالی، سیاسی و حتی رهبری دنیای، چارچوبی معین برای رقابت معین کند.

آمریکا از نگاه اروپا

به رغم همه ادعایی که بایدن برای احیای هژمونی آمریکا دارد، همه حتی متحدان اروپایی می دانند که شاهد شروع عصر جدیدی از قدرت هستیم که در آن آسیا، به ویژه چین، بر ایالات متحده پیشی می گیرد . در دهه های اخیر، کرونا نخستین بحران بزرگی بود که رهبری واکنش های بین المللی مربوط به آن، از کنترل آمریکا خارج شد و این نقطه عطفی شد برای اروپا تا در رابطه خود با واشنگتن بازنگری کند.

در خرداد 99 بود که جوزف بورل مسئول سیاست خارجی ا تحادیه اروپا با اشاره به ضعف آمریکا در مهار کرونا، هشدار داد فشارها برای اینکه اتحادیه، از میان چین و آمریکا، یکی را انتخاب کند رو به افزایش است و اتحادیه اروپا چاره ای جز حفظ منافع و ارزش های خود ندارد و اینکه مجبور است با چین در چارچوب نظم جمعی تعامل داشته باشد.

اما حتی خیلی پیشتر از آن، در آبان 98، اورزلا فون در لاین رئیس کمیسیون اروپا که در کارنامه خود مقام وزیر دفاع سابق آلمان را یدک می کشد؛ اعلام نمود که اتحادیه اروپا باید زبان قدرت را بیاموزد چرا که بیش از این نمی تواند به قدرت نرم بسنده کند و باید به تقویت منافع خود، توسعه بازوی امنیتی و همچنین تمرکز بر سیاست های تجاری بپردازد.

او در ادامه این اظهارات، گفته بود: این به معنای آن است که باید از یک سو وابستگی امنیتی به دیگران را کم کنیم و از سوی دیگر بر توانایی های خود نظیر تجارت با چین، تمرکز بیشتری کنیم.

اگر این اظهارات را در کنار ادعاهای هایکو ماس وزیر خارجه آلمان بگذاریم که گفته بود آمریکا دیگر پلیس دنیا نیست و نباید از اروپا انتظار اطاعت بی چون و چرا داشته باشد؛ درمی یابیم که گفته های اخیر ماکرون ادامه سیاست واحدی است که اتحادیه اروپا برای نقش آفرینی در قرن 21 یا همان عصر چرخش به ایندوپاسیفیک اتخاذ نموده است.

چین از نگاه اروپا

اکنون که از انگیزه و پیشینه رویکرد آمریکا و اروپا نسبت به چین آگاهیم، خوب است با موشکافی بیشتری به اظهارات ماکرون نگاه کنیم.

او گفته بود وقتی پای مسائلی چون توافق آب و هوایی پاریس در میان باشد؛ چین یک شریک است؛ وقتی بحث تجارت به میان می آید، چین یک رقیب است و هنگامی که پای مسائل منطقه ایندوپاسیفیک در میان باشد؛ چین یک حریف است.

از این جمع بندی این طور برداشت می گردد که اروپا می خواهد بسته به شرایطی که در آن قرار خواهد گرفت؛ از همه کارت های خود در بازی با چین استفاده کند که اگر مصلحت ایجاب کند؛ این می تواند شامل بازی با کارت اتهامات حقوق بشری نیز باشد.

ماکرون حتی گفته بود: باید دید در پی بازگشت آمریکا به عرصه دنیای، رفتار چین چگونه خواهد بود- اظهار نظری که حاکی از آمادگی اروپا برای تغییر مواضع نسبت به پکن همگام با تحولات دنیای است.

از سوی دیگر، این اظهارات می تواند هشداری برای آمریکا هم تلقی گردد مبنی بر اینکه اتحاد در باب مسائل دنیای، تنها به شرط تأمین حداکثری منافع اروپا عملی خواهد شد.

یک مثال شاخص از این جاه طلبی که حاکی از اولویت دادن به منافع اتحادیه اروپا است را می توان در توافق سرمایه گذاری تجاری با چین (CAI) مشاهده کرد. این توافق که با مرحله نخست توافق تجاری آمریکا-چین برابری می نماید؛ دسترسی سرمایه گذاران اروپایی به بازار رو به رشدی که در حال حاضر 1.4 میلیارد دلار ارزش دارد، فراهم می گردد. نکته جالب آن است که اتحادیه اروپا و چین اصرار داشتند این توافق قبل از شروع ریاست جمهوری بایدن (دسامبر 2020) نهایی گردد. به همین دلیل هم بود که بروکسل به درخواست جیک سالیوان، که در آن مقطع هنوز نامزد پست مشاور امنیت ملی کاخ سفید بود، مبنی بر تعلیق موقت مذاکرات، اهمیتی نداد.