بازار داغ دلالی خودرو؛ برندگان قرعه کشی فروشنده شدند - مجله پیکوشو

خودروسازان با صدور اطلاعیه ای اعلام نموده اند که فروش امتیاز از سوی برندگان پیگرد قانونی دارد اما هیچ کدام از فروشندگان و خریدارانی که شهفرایند با آنها مصاحبه نموده است، نگرانی خاصی از این موضوع ندارند. آنها می گویند با مراجعه به دفاتر ثبت اسناد رسمی و دادن چک تضمینی، فرآیند فروش را بدون مشکل انجام خواهند داد. بر اساس قواعد پیش فروش 25 هزار دستگاه خودرو به مناسبت عید فطر سال جاری، برندگان قرعه کشی فقط 48 ساعت فرصت داشتند تا قسط اول خودرویشان را واریز نمایند. بنابراین آن دسته از برندگانی که امتیازشان را فروخته اند، طی دو روز کاری معامله را به انتها رسانده اند. کارشناسان مالی هشدار داده اند که چرخه فروش امتیازات در همین نقطه متوقف نخواهد شد و احتمال دست به دست شدن حواله ها بین تعداد بیشتری از شهفرایندان وجود خواهد داشت؛ اتفاقی که نتیجه مستقیم آن افزایش دلالی و رشد قیمت ها در بازار خودرو است.

امتیاز خودروها چقدر فروش رفت؟

نام برندگان قرعه کشی اخیر از بین حدود 6 میلیون نفر ثبت نام نماینده بیرون آمده است اما برخی از آنها ترجیح دادند به دلایل مختلف امتیازشان را بفروشند. بیشتر آنها در سایت های خریدوفروش آنلاین آگهی فروش دادند و طی 48 ساعت شاهد تماس های مکرر خریداران بودند. ناهید در قرعه کشی ایران خودرو برنده یک دستگاه پژو 206 تیپ 2 شد اما امتیاز خودرویش را به قیمت 20 میلیون تومان فروخت: من به خودرو احتیاج داشتم برای همین ثبت نام کردم. می خواستم قرض بگیرم و مبلغ خودرو را پرداخت کنم اما پیروز نشدم برای همین تصمیم گرفتم امتیازم را 20 میلیون تومان بفروشم. قیمت کارخانه هر دستگاه پژو 206 تیپ 2 حدود 71 میلیون و650 هزار تومان است که براساس جدول پیش فروش مشتریان باید نصف این مبلغ را پرداخت می کردند. سعید برنده دیگری است که نامش برای خودروی رانا بیرون آمد. او امتیازش را 14 میلیون تومان فروخته است: من اگر پول داشتم خودرو را برای خودم نگه می داشتم. الان قیمت هر دستگاه رانا در بازار حدود 121 میلیون تومان است در حالی که برای خرید مستقیم از ایران خودرو باید حدود 75 میلیون تومان پرداخت می کردم. گروهی از برندگان قرعه کشی شرکت سایپا هم اقدام به فروش امتیاز خود نموده اند. داود یکی از آنهاست که امتیاز خودروی تیبایش را 10 میلیون تومان فروخته است: من در کار خریدوفروش ماشین هستم. سه خودرو ثبت نام نموده بودم که شانسم تیبا درآمد. بلافاصله بعد از اینکه برنده شدم، در سایت های خریدوفروش آنلاین آگهی دادم و به کسی که قیمت بالا داد، فروختم. دو نفر دیگر هم که به ترتیب خودروهای پیکاپ ریچ دوکابین و ساینا برنده شده بودند، امتیازشان را 20 و 8,5 میلیون تومان به فروش رساندند.

قولنامه می زنیم

خودروسازان در اطلاعیه ای اعلام کردند که فروش امتیاز یا حواله خودروهای پیش فروش شده ممنوع است و پیگرد قانونی دارد با این حال برندگانی که اقدام به فروش امتیازشان نموده اند، نگرانی خاصی بابت این قضیه ندارند: هیچ اتفاق خاصی نمی افتد؛ اگر کسی ایراد گرفت، می توانم بگویم امتیازم را به پسرخاله ام فروخته ام. من با خریدار هماهنگ کردم، قرار شده اول به نمایندگی برویم تا او مبلغ پیش فروش را واریز کند. سپس به یک دفتر ثبت رسمی خواهیم رفت تا قولنامه را بنویسیم. در متن آن قید خواهیم کرد که من پول را کامل گرفته ام و بعد از یک سال خودرو را به نام خریدار خواهم زد. یک چک تضمینی به مبلغ نهایی خودرو و پول امتیاز هم به خریدار می دهم تا خیالش راحت باشد. بقیه فروشندگان امتیاز نیز همین فرایند را طی نموده اند: ما در قولنامه نمی نویسیم که امتیاز را می فروشیم برای همین مسئله ای پیش نمی آید. من در دفاتر ثبت آشنایی ندارم اما کار سختی نیست، چک هم می دهم تا خریدار فکر نکند ممکن است دبه کنم.

چه کسانی امتیازشان را فروختند؟

خریداران واقعی و دلالان دو دسته عمده افرادی هستند که اقدام به فروش امتیازشان نموده اند. از بین پنج فروشنده ای که روزنامه شهفرایند با آنها حرف زده است، چهار نفر به دلیل نداشتن پول کافی برای پرداخت قسط اول امتیازشان را فروختند و یک نفر دیگر هم در کار خریدوفروش خودرو بود. محمود جامساز، اقتصاددان، دریافت نکردن پول هنگام ثبت نام را یکی از دلایل فروش امتیازات می داند: خودروسازان ابتدا اعلام نموده بودند که هر کسی بخواهد ثبت نام کند باید قسط اول را واریز کند. آن موقع برخی ها به این فرایند انتقاد کردند تا درنهایت قرار شد بدون پرداخت پول ثبت نام ها انجام گردد. به این ترتیب کسانی که پول نداشتند هم در پیش فروش شرکت کردند. تعدادی از این افراد حالا برنده شده اند اما پول کافی ندارند. آنها برای اینکه در شرایط مالی سخت این روزها سود نمایند، امتیازشان را فروختند.

جامساز معتقد است خیلی از کسانی که در پیش فروش شرکت نموده بودند، دلال هستند: این دلالان به دنبال خرید امتیازات برندگان هستند. شرایط معیشت شهفرایندان هم به قدری سخت است که آنها برای فروش امتیازشان چاره دیگری ندارند. در این شرایط احتمال دست به دست شدن حواله ها وجود دارد.

آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران، هم ضعف در ضمانت اجرایی قوانین پیش فروش را علت اصلی فروش امتیازات اعلام می نماید: چون وکالت نامه ها در دفاتر ثبت اسناد رسمی در ازای مبلغی مثلا 150 هزار تومان نوشته می گردد، خریداران هم خودشان را محق می دانند. مردم همواره می گویند حتما یک راه تبصره ای برای فروش امتیازات یا دریافت ماشین ها وجود دارد. خودروسازان هم دنبال دردسر نمی گردند. دلال ها هم همین را می خواهند؛ یعنی یک دیوار انسانی درست نمایند و سود خودشان را ببرند. دست آخر نفر آخری هم که حواله به دستش رسیده، دلال نخواهد بود. راه چاره بغزیان برای جلوگیری از بروز دلالی های این چنینی ساده است: خودروسازان فقط باید خودرو را به فردی که برنده شده تحویل بدهند. حتی اگر مشتری فوت کرد، فقط به وارثش بدهند. به این شکل عده زیادی کنار خواهند رفت. خودروسازان قرعه کشی انجام دادند که سوداگری نباشد و خودروها به دست مصرف نماینده واقعی برسد. به این شکل احتمال دست به دست شدن حواله ها بین افراد بیشتر وجود دارد.

چقدر امکان برخورد قانونی وجود دارد؟

خودروسازان اعلام نموده اند که فروش امتیازات و حواله ها ممنوع است و پیگرد قانونی دارد با این حال اگر حجم فروش امتیازات زیاد باشد و چرخه آن بین تعداد زیادی گردش کند، امکان پیگیری قانونی پیچیده تر می گردد؛ خصوصا اینکه فروشندگان می گویند قولنامه ها را در دفاتر ثبت اسناد رسمی می نویسند. جامساز معتقد است چون امکان دست به دست شدن حواله ها وجود دارد، بنابراین تشکیل پفراینده برای متخلفان هزینه بر خواهد بود: مردم در شرایط سخت مالی راه چاره هایی برای فروش امتیازات پیدا می نمایند. دولت هم اگر بخواهد پیگیری کند، هزینه هایش افزایش می یابد. بغزیان هم نظر مشابه دارد: خودروسازان یا دولت قصد ایجاد درگیری ندارد؛ در چنین شرایطی که قانون ضمانت اجرایی کمی دارد، بهترین موقع برای جمع کردن حواله ها از طریق دلالان است.

نام افرادی که در قرعه کشی پیش فروش 25 هزار دستگاه خودرو برنده شده بودند، از بین حدود 6 میلیون نفر بیرون آمده بود. آنها خوش شانس هایی بودند که حالا برخی از آنها به خاطر نداشتن پول کافی امتیازشان را فروخته اند: اگر پول داشتم هرگز این فرصت شیرین را از دست نمی دادم. من ساینا برده بودم که قیمت کارخانه اش حداقل 30 میلیون تومان از قیمت بازار کمتر است.