طرز تهیه شیرینی چرخی قزوین
به گزارش مجله پیکوشو، شیرینی چرخی قزوین یکی از شیرینی های سنتی و اصیل شهر قزوینه که معمولاً به عنوان درست می کنن و جزو نمادهای شیرین و خوش عطر این شهر به حساب میاد. این شیرینی خوش طعم با بافت لطیف و شکل خاصش با استفاده از چرخ گوشت تهیه می شه، هرچند برخی ها بدون چرخ هم درستش می کنن. ترکیب آرد سفید و آرد برنج همراه با گلاب، هل و زرده تخم مرغ عطر و طعمی بی نظیر بهش می ده و در شهرهای دیگه ایران هم با کمی تفاوت در مواد یا روش درست کردن تهیه می شه. در این مقاله از در ما طرز تهیه شیرینی چرخی قزوین رو آموزش میدیم.
طرز تهیه شیرینی چرخی قزوین در یک نگاه
در طرز تهیه شیرینی نون چرخی قزوین، اول روغن جامد رو در دمای اتاق بذارین تا نرم بشه و بعد چند دقیقه با قاشق چوبی یا همزن بزنین تا کاملاً سبک و کرم مانند دربیاد. بعد پودر قند الک شده رو کم کم اضافه کنین و هم بزنین تا بافتش صاف و یکدست بشه. زرده های تخم مرغ رو یکی یکی اضافه کنین و هم بزنین تا کاملاً مخلوط شن، بعد پودر هل رو بریزین.
ماست و بکینگ پودر رو جداگانه ترکیب کنین و چند دقیقه بذارین تا فعال شن، سپس گلاب رو هم بهشون اضافه کنین و این ترکیب معطر رو به مایه اصلی اضافه کنین. آرد سفید و آرد برنج الک شده رو کم کم بریزین و فقط در حد جمع شدن با نوک انگشتا ورز بدین تا خمیر نرم و لطیف بشه. خمیر رو داخل کیسه بذارین و حدود پنج ساعت در جای خنک استراحت بدین.
بعد از استراحت، خمیر رو با چرخ گوشت و قالب مخصوص شیرینی چرخی شکل بدین، شیرینی ها رو در سینی فر بچینین و در فر گرم با دمای 175 درجه حدود بیست تا بیست وپنج دقیقه بپزین تا طلایی روشن بشن. بعد از خنک شدن از سینی جدا کنین و در ظرف دربسته نگهدارین.
برای خوندن مقدار مواد اولیه، مراحل و جزئیات طرز تهیه شیرینی چرخی قزوین ادامه مطلب رو بخونید.
مواد لازم برای تهیه شیرینی چرخی قزوین
| مواد اولیه | مقدار مورد احتیاج |
| آرد سفید | 500 گرم |
| آرد برنج | 500 گرم |
| روغن جامد | 350 گرم |
| پودر قند | 350 گرم |
| زرده تخم مرغ | 5 عدد |
| ماست | 150 گرم |
| بیکینگ پودر | 1 قاشق چای خوری |
| پودر هل | 1 قاشق سوپ خوری |
| گلاب | 4 قاشق غذاخوری |
| پودر پسته، پودر بادام و کنجد | برای تزیین شیرینی چرخی قزوین |
مدت زمان آماده سازی مواد اولیه: 30 دقیقه
مدت زمان لازم برای تهیه و پخت شیرینی چرخی قزوینی: 20 تا 25 دقیقه
مقدار کالری در هر 100 گرم شیرینی چرخی قزوین: حدود 450 تا 480 کیلوکالری
مراحل طرز تهیه شیرینی چرخی قزوین در خانه
برای درست کردن شیرینی چرخی قزوین باید مواد رو با دقت به ترتیب ترکیب کنین تا بافت نهایی نرم، منسجم و خوش عطر بشه. نکته اصلی در تهیه این شیرینی استفاده از چرخ گوشت برای فرم دادن خمیره تا ظاهر خاص و سنتی این شیرینی قزوینی به دست بیاد.
مرحله اول: روغن جامد رو هم بزنین
در اولین مرحله از طرز تهیه شیرینی چرخی قزوین، باید روغن رو هم بزنید. روغن جامد رو قبل از آغاز باید حتما به دمای اتاق برسه. اگر روغن سرد باشه، موقع هم زدن دلمه می زنه. بعد روغن رو داخل یه ظرف بزرگ بریزین و با قاشق چوبی یا همزن دستی حدود پنج دقیقه هم بزنین تا کاملاً نرم و کرم مانند شه. رنگش باید روشن تر و بافتش پوک بشه، طوری که وقتی قاشق رو ازش بیرون میارین، روی سطح روغن رد بلافاصله پر نشه.
شما می تونید روغن جامد رو به صورت و اینترنتی به وسیله فروشگاه های تهیه کنید.
مرحله دوم: پودر قند رو اضافه کنین
پودر قند رو الک کنین تا دون دون نباشه. بعد کم کم به روغن اضافه کنین و هم زمان با همزن دستی یا قاشق چوبی حدود پنج دقیقه هم بزنین. باید ترکیب روغن و قند کاملاً نرم، سبک و روشن بشه. اگر خواستین با قاشقتون تست کنین، مایه نباید دونه دونه حس بشه، باید کاملاً صاف باشه.
شما می تونید پودر قند رو به صورت حضوری و اینترنتی به وسیله فروشگاه های تهیه کنید.
مرحله سوم: زرده تخم مرغ ها رو آماده کنین و اضافه کنین
تخم مرغ ها رو یکی یکی بشکونین و سفیده رو از زرده جدا کنین. برای شیرینی نان چرخی فقط زرده ها استفاده می شن، چون سفیده باعث خشکی و سفتی خمیر می شه. زرده ها رو دونه دونه به مایه روغن و قند اضافه کنین و بعد از هر کدوم حدود یه دقیقه هم بزنین تا کاملاً باز بشن و هیچ بوی خامی نمونه. وقتی همه زرده ها اضافه شدن، رنگ مایه باید کرمی و درخشان بشه.
شما می تونید تخم مرغ رو به صورت حضوری و اینترنتی به وسیله فروشگاه های تهیه کنید.
مرحله چهارم: پودر هل رو بریزین
پودر هل رو دقیقاً در این مرحله اضافه کنین تا عطرش موقع پخت از بین نره. اگر می خواین عطرش شدیدتر باشه، می تونین یکی دو دونه هل تازه رو هم بکوبید و اضافه کنین. بعد از ریختن هل، مواد رو کمی هم بزنین تا عطرش پخش بشه.
شما می تونید پودر هل رو به صورت حضوری و اینترنتی به وسیله فروشگاه های تهیه کنید.
مرحله پنجم: ماست و بکینگ پودر و گلاب رو ترکیب کنین
توی یه ظرف جدا، ماست رو با بکینگ پودر مخلوط کنین. وقتی هم بزنین، می بینین کم کم آغاز می کنه به حباب زدن، یعنی بکینگ پودر فعال شده. بذارین چهار تا پنج دقیقه کنار بمونه. این کار باعث سبک تر شدن بافت خمیر می شه. در آخر، گلاب رو هم اضافه کنین و آروم هم بزنین تا ترکیب معطر و یکنواختی درست شه.
شما می تونید ماست، بکینگ پودر و گلاب رو به صورت حضوری و اینترنتی به وسیله فروشگاه های تهیه کنید.
مرحله ششم: ترکیب ماست رو به مایه اصلی اضافه کنین
در این مرحله از طرز تهیه شیرینی چرخی با چرخ گوشت، مایه ماست و گلاب رو در دو مرحله به مخلوط روغن و زرده های تخم مرغ اضافه کنین و هر بار با قاشق هم بزنین تا یکدست شه. در این مرحله عجله نکنین، چون اگه مواد سریع مخلوط شن ممکنه روغن از مایه جدا بشه. بافت نهایی نرم و تقریباً چسبناک می شه، شبیه خامه غلیظ.
مرحله هفتم: آردها رو کم کم اضافه کنین
آرد سفید و آرد برنج رو جداگانه الک کنین، بعد با هم مخلوط کنین. اول نیمی از آرد رو به مایه اضافه کنین و با قاشق چوبی آرام هم بزنین. وقتی جذب شد، بقیه آرد رو مرحله به مرحله بریزین تا خمیر جمع بشه.
اینجا نباید با همزن کار کنین چون باعث روغن انداختن خمیر می شه. فقط با دست و نوک انگشتا ترکیب رو جمع کنین تا خمیر لطیف و یکدست بشه. بافت درست خمیر کمی چرب و انعطاف پذیره، ولی نباید چسبناک باشه.
شما می تونید آرد سفید و آرد برنج رو به صورت حضوری و اینترنتی به وسیله فروشگاه های تهیه کنید.
مرحله هشتم: خمیر رو ورز بدین
وقتی آرد کامل جذب شد، خمیر رو از ظرف جدا کنین و روی سطح کار بذارین. با کف دستتون به نرمی ورز بدین تا شکل بگیره و بافتش صاف و منسجم بشه. نباید زیاد ورز بخوره چون زبری و سفتی پیدا می کنه. همین که خمیر جمع بشه و دیگه ترک نخوره کافیه. بافت درست خمیر باید نرم، لطیف و کمی چرب باشه.
مرحله نهم: خمیر رو استراحت بدین
خمیر آماده شده شیرینی چرخی قزوین، رو داخل کیسه فریزر بذارین، روی اون سلفون بکشین تا هوا نخوره و خشک نشه. بعد بذارین حدود پنج ساعت تو جای خنک (نه یخچال) بمونه تا ور بیاد و لطافتش بیشتر شه. این استراحت باعث می شه آرد برنج کامل رطوبت بگیره و شیرینی بعد از پخت تُرد و سبک دربیاد.
مرحله دهم: فر رو گرم کنین
حدود ده دقیقه قبل از پخت، فر رو روشن کنین و روی دمای صد و هفتاد و پنج درجه سانتی گراد بذارین تا کاملاً گرم بشه. کف سینی فر رو با کاغذ روغنی بپوشونین تا شیرینی ها راحت جدا شن.
مرحله یازدهم: خمیر رو با چرخ گوشت شکل بدین
بعد از استراحت، خمیر شیرینی چرخی رو تکه تکه داخل چرخ گوشت بندازین. وقتی رشته های خمیر بیرون اومد، به طول دلخواه ببرین و با دست آروم روی سطح کار صاف کنین تا ترک دار نشه. اگر خواستین می تونین دایره ای ببندین یا مستقیم بذارین. باید ضخامت هر قطعه حدود یه سانتی متر باشه تا موقع پخت وسطش خام نمونه.
مرحله دوازدهم: شیرینی چرخی های قزوینی رو در سینی فر بچینین
شیرینی ها رو با فاصله دو سانتی متر از هم بچینین چون موقع پخت کمی پف می کنن. می تونین روی سطحشون پودر پسته، بادام خردشده یا کنجد بپاشین. اگر خواستین بدون تزئین بپزین، باز هم ظاهرش شکیل باقی می مونه.
شما می تونید پودر پسته، بادام و کنجد رو به صورت حضوری و اینترنتی به وسیله فروشگاه های تهیه کنید.
مرحله سیزدهم: شیرینی ها رو بپزین
سینی رو در طبقه وسط فر بذارین و حدود بیست تا بیست وپنج دقیقه زمان بدین تا بپزن. رنگ شیرینی نباید قهوه ای بشه بلکه باید طلایی روشن بمونه. نشونه پخت کامل اینه که وقتی شیرینی رو از فر درمیارین، زیرش کمی طلایی و رویش خشک باشه ولی وسطش هنوز نرم باشه.
مرحله آخر: شیرینی چرخی قزوین رو خنک و سرو کنین
سینی رو از فر بیرون بیارین و صبر کنین شیرینی ها حدود ده دقیقه خنک شن تا موقع جدا کردن نشکنن. بعد با کاردک یا کف گیر فلزی اون ها رو از کاغذ جدا کنین و داخل ظرف سرو بچینین. برای ماندگاری بهتر بعد از خنک شدن، داخل ظرف دربسته و جای خنک نگه دارین.
روش تهیه شیرینی چرخی بدون چرخ
طرز تهیه شیرینی چرخی قزوین بدون چرخ هیچ فرقی با روش اصلی نداره و تمام مراحل همون طوره، فقط برای شکل دادن خمیر به جای چرخ گوشت از روش دستی استفاده می کنین. وقتی خمیر پنج ساعت استراحت کرد و آماده شد، سطح کار رو کمی آردپاشی کنین تا نچسبه، بعد خمیر رو با وردنه به ضخامت حدود پنج میلی متر باز کنین. حالا می تونین با کارد تمیز یا کاتر، خمیر رو به شکل های دلخواه مثل مستطیل یا لوزی برش بزنین. لبۀ خمیرها رو آروم با دست صاف کنین تا موقع پخت ترک نخورن و ظاهرشون مرتب بمونه.
بعد مثل قبل، شیرینی ها رو در سینی فر بچینین، روشون رو اگه خواستین با کنجد یا پودر پسته تزیین کنین و در دمای 175 درجه حدود بیست تا بیست وپنج دقیقه بپزین تا طلایی روشن بشن. نتیجه نهایی از نظر طعم و بافت دقیقاً مثل مدل چرخی درمیاد، فقط فرم ظاهریش فرق می کنه.
نکات مهم در طرز تهیه شیرینی چرخی قزوین مجلسی
- اگر موقع زدن روغن و پودر قند احساس کردین مایه شیرینی سفت شده، یعنی روغن هنوز زیادی سنگینه یا دمای محیط پایینه؛ چند دقیقه صبر کنین تا کمی گرم تر بشه و بعد دوباره هم بزنین تا بافت پوک تری بگیره.
- یه تکه کوچیک از خمیر نان چرخی رو با دست امتحان کنین؛ اگر راحت فرم گرفت ولی به انگشت نچسبید، یعنی مقدار آرد و چربی درسته. چسبندگی زیاد نشونه کمبود آرده و خشکی بیش از حد نشون می ده روغن زیاد بوده.
- اگر بعد از استراحت حس کردین خمیر چرب تر شده یا کمی روغن پس داده، نگران نشین؛ کافیه قبل از شکل دادن، با دست چند بار مالش بدین تا دوباره جذبش کنه.
- در مراحل پخت شیرینی چرخی، اگر حس کردین شیرینی ها زود رنگ می گیرن ولی هنوز وسطشون نپخته، حرارت فر زیاده یا طبقه پخت پایین تر از حد استاندارده. سینی رو یه طبقه بالاتر بذارین یا حرارت رو ده درجه کم کنین.
- برای اینکه شیرینی ها فرم خودشونو موقع پخت حفظ کنن، بهتره سینی خنک باشه؛ اگر چند سینی دارید، یکی در حال پخت باشه و دومی در همین فاصله در دمای اتاق بمونه، نه روی فر گرم.
- خمیر استراحت نموده نباید سرد و سفت بشه؛ برترین جا برای استراحت دمای محیط خنک و سایه ست. طولانی تر کردن استراحت (حتی تا شش ساعت) باعث می شه عطر هل بهتر آزاد بشه و خمیر خوش عمل تر بشه.
- اگر خمیرتون موقع استراحت خشک شد یا سطحش سفت شد، یعنی به درستی پوشونده نشده. بعد روی خمیر رو حتماً با سلفون بچسبونین تا هوا نخوره و رطوبتش حفظ بشه.
- در طرز تهیه شیرینی چرخی، خیلی ها اشتباه می کنن و روغن مایع استفاده می کنن؛ این باعث می شه بافت تُرد و شکننده از بین بره و شیرینی حالت نرمی بده. این دستور مخصوص روغن جامده و جایگزین نداره.
- می تونین مقداری زعفران دم نموده یا پودر کاکائو به بخش کوچکی از خمیر اضافه کنین و شیرینی دو رنگ درست کنین.
- برای نگهداری طولانی تر، شیرینی ها رو توی ظرف فلزی نگه دارین نه پلاستیکی، چون فلز رطوبت رو جذب نمی کنه و یاری می کنه بافت ترد باقی بمونه.
- اگر می خواین دقیق تر عمل کنین، همواره یه شیرینی رو به صورت امتحانی بپزین، چون هر فر دماش متفاوته. وقتی نتیجه دلخواه به دست اومد، بقیه شیرینی ها رو با هم بذارین تا همه یکنواخت پخته بشن.
- افرادی که چرخ گوشت ندارن، می تونن بعد از استراحت خمیر، اون رو مثل نان چرخی ساده روی سطح آردپاشی شده باز کنن و با کارد یا کاتر به شکل های دلخواه دربیارن.
- برای پخت یکنواخت، فر رو حداقل ده دقیقه قبل از گذاشتن سینی گرم کنین. اگر سینی سرد وارد فر بشه، شیرینی ترک می خوره. کاغذ روغنی یاری می کنه ته شیرینی ها طلایی یکدست بمونه.
- وقتی شیرینی ها از فر بیرون میان، هنوز نرم هستن، پس نباید زود تکون داده بشن. ده دقیقه صبر کنین تا کمی خنک بشن و بعد از کاغذ جدا کنین تا شکلشون حفظ بشه.
- خمیر این شیرینی باید فقط در حد جمع شدن ورز داده بشه. اگر زیاد ورز بدین، روغن جدا و بافت خشک می شه. ورزدهی سبک با نوک انگشت ها باعث می شه بافت بعد از پخت لطیف ولی منسجم باقی بمونه.
فوت و فن های خوشمزه شدن شیرینی چرخی به روش قزوینی
طرز تهیه شیرینی چرخی با پیمانه چه جوریه؟
با لیوان دسته دار فرانسوی (240 میلی لیتر یا حدود 130 گرم آرد) حساب کنین: آرد سفید 3 و ¾ پیمانه، آرد برنج 3 و ½ پیمانه، روغن جامد 1 و ½ پیمانه، پودر قند 3 پیمانه، زرده 5 عدد، ماست ⅔ پیمانه، گلاب 2 قاشق غذاخوری، بکینگ پودر 1 قاشق چای خوری و هل 1 قاشق چای خوری.
آیا میشه به جای ماست از شیر استفاده کرد؟
نه، شیر بافت شیرینی رو سفت می کنه. اگه مجبور بودین، نصف شیر و چند قطره آب لیمو بریزین تا خاصیت اسیدی حفظ بشه.
اگه خمیر بعد از استراحت چسبنده شد چی کار کنم؟
کمی تو یخچال بذارین تا روغنش سفت بشه، بعد روی میز آرد بپاشین و مختصر ورز بدین.
چرا شیرینی هام پُف نمی کنن؟
یا زیاد ورز دادین یا کم استراحت نموده. خمیر باید 4 تا 5 ساعت در جای خنک بمونه.
چه نوع روغنی برای شیرینی چرخی قزوینی مناسب تره؟
روغن جامد سنتی یا روغن صاف قنادی برترین گزینه است چون باعث تردی و فرم دهی خمیر می شه. روغن مایع یا کره باعث نرم شدن بیش از حد و از بین رفتن بافت مخصوصش می شن.
چرا سطح شیرینی بعد از پخت ترک می خوره؟
یا خمیر زیادی خشک بوده، یا دمای فر بالا بوده. کمی ماست بیشتر یا کاهش دما به مقدار 10 درجه مشکل رو رفع می کنه.
چطور بفهمیم خمیر آماده پخته؟
بافت خمیر باید نرم، منسجم و بدون چسبندگی باشه. اگر با دست فشار بدین و ترک نخوره، یعنی آماده شکل دهیه.
منبع: افق کوروش